Gizlilik Sözleşmesi Nedir? Kapsamlı Hukuki Rehber

Yazar:
- Avukat Tuğçe Barışhan

Gizlilik Sözleşmesi Nedir?

Gizlilik Sözleşmesi (NDA), gizli/özel bilgilerin, ürün tasarımlarının veya değerli varlıkların, gerçek bilgi sahibi olanların izni olmadan istenmeyen üçüncü kişilerle paylaşılmasını önlemek amacıyla kullanılan yasal olarak bağlayıcı bir sözleşmedir. Gizlilik sözleşmeleri veya gizlilik anlaşmaları, yasal sorumluluklara ek olarak sözleşmeye dayalı ek yükümlülükler yaratarak taraflar arasında gizli veya özel bilgilere erişim esnasında veya bu erişim sonlansa bile sonrasında teminat teşkil eder. Gizlilik sözleşmelerinin kapsamı, süresi ve uygulanabilirliği farklılık gösterir, ancak bu düzenlemeler uygulanacakları durumla orantılı olmalıdır çünkü bu tür bir teminatın temel amacı, bilgilerin paylaşılması sebebiyle oluşabilecek istenmeyen zararların önlenmesidir. İyi hazırlanmış bir gizlilik sözleşmesi, tarafları haksız kısıtlamalardan uzak tutarak koruma sağlar, aksi takdirde sözleşmenin iptal veya butlanı riski söz konusu olabilir.

Gizlilik sözleşmeleri birçok amaçla kullanılabilir. Bunlardan bazıları ticari sırları, rekabet avantajlarını korumak, iş görüşmelerindeki şahsi bilgileri gizli tutmak olabilir. Ticari veya hukuki görüşmeler sırasında, yeni ortaklıkların kurulması esnasında, istihdam yoluyla veya belirli müzakerelerde elde edilmiş hassas verilerin sızmasını önlemek için dahi kullanılabilirler.

Gizlilik Sözleşmesi Ne İşe Yarar? Hukuki Temelleri Nelerdir?

Hassas bilgilerin ve değerli varlıkların korunması amacıyla gizlilik sözleşmesi yaparken taraflar, veri şifreleme yöntemleri, güvenlik önlemleri veya sonradan uygulanacak cezalar gibi çeşitli tedbirler öngörerek korunma sağlar. Bu önlemler, sözleşmesel yükümlülüklerin ihlal edilmesini engellemeyi ve yetkisiz veri paylaşımı riskini azaltmayı amaçlar. Taraflar gizlilik sözleşmesi imzalayarak, yasal sorumlulukların yanı sıra sözleşmesel yükümlülükler altına girmiş olur.

Şirketler, yönetim kurulları eliyle faaliyet gösterdikleri için hukuki danışmanlarıyla iş birliği yaparak stratejik güvenlik önlemleri belirleyebilir. Hassas verilerin tüm adımlarda uygun kayıtlarının tutulması ve yasal gerekliliklere uygunluk denetimi bunların arasında yer alır. Bu sayede, faaliyetin tabi olduğu yargı alanına uygun şekilde etkin bir karar alma süreci sağlanır. Şirket kaydı, defter tutulması, yönetim kurulu ve hissedar bilgileri, gerekli izin ve lisansların alınması gibi işlemler bu kapsamda sayılabilir. Bu tür prosedür kayıtlarının tutulması dahi gizlilik sözleşmesi gereklilikleri kapsamında olabilir.

ABD Hukukunda Gizlilik Sözleşmeleri

Amerika Birleşik Devletleri’nde gizlilik sözleşmelerinin hukuki temeli Sözleşmeler Hukuku kapsamındadır. Gizlilik sözleşmeleri:

• Sözleşmeler Hukuku temel ilkeleri
• Yeknesak Ticari Sırlar Yasası (UTSA)
• Ticari Sırların Korunması Yasası (DTSA)
  kapsamındaki gereklilikleri karşılamalı ve kamu düzenine aykırı olmamalıdır.

Geçerli Bir Gizlilik Sözleşmesinin Unsurları

• Karşılıklı irade beyanı (teklif ve kabul)
• Gizlilik şartlarının açık biçimde belirlenmesi
• Karşılıklı fayda (ör. istihdam, yatırım, bilgi paylaşımı)
• Gizli bilgilerin kapsamının net tanımlanması

Bilgilerin gizli sayılabilmesi için yazılı, sözlü, elektronik veya görsel biçimde tanımlanmış olmaları gerekir.

Kapsam, Süre ve İstisnalar

• Gizlilik yükümlülüğü çoğunlukla 2–5 yıl sürer
• Ticari sırlar için süresiz koruma mümkündür
• Halka açık bilgiler veya bağımsız geliştirilen bilgiler kapsam dışıdır

Geçerli Hukuk ve Yetkili Mahkeme

Gizlilik sözleşmeleri uygulanacak hukuku ve uyuşmazlık çözüm mekanizmasını (tahkim, mahkeme vb.) içermelidir.

Çoklu ve Tek Taraflı Gizlilik Sözleşmeleri: İmzalamadan Önce Bilmeniz Gerekenler

• Tek taraflı NDA: Bilgi yalnızca bir tarafça açıklanır (ör. işveren–çalışan).
• Karşılıklı NDA: Her iki taraf bilgi paylaşır (ör. birleşme müzakereleri).
• Çok taraflı NDA: Üç veya daha fazla tarafın yer aldığı sözleşmelerdir.

Gizlilik sözleşmeleri; danışmanlık anlaşmaları, tedarikçi–satıcı ilişkileri, yatırım görüşmeleri ve lisans anlaşmalarında kullanılabilir.

İhlal Durumunda Ne Olur?

İhlal halinde:

• İhtiyati tedbir (ifanın durdurulması)
• Maddi/manevi tazminat
• Ceza şartı (likidite cezası)
• Avukatlık ücretleri
  talep edilebilir.

Sonuç

Gizlilik Sözleşmeleri, hassas bilgilerin korunmasında temel öneme sahiptir. Bu sözleşmeler sayesinde taraflar, veri gizliliğini korur, uygulanacak hukuku ve olası yaptırımları önceden belirler. Taraflar, hukuki yükümlülükleri ve sözleşme şartlarını iyi değerlendirerek kapsam, süre ve uygulanabilirlik konularında uzman hukuk danışmanlarından destek almalıdır.

Hukuki Bilgilendirme

Bu makale yalnızca bilgilendirme amaçlıdır ve hukuki tavsiye niteliği taşımaz. Gizlilik Sözleşmesi hazırlamadan veya imzalamadan önce hukuki danışmanlık alınmalıdır.